“YAR1M”

  İKİ YARIM BİR TAM ETMEZ 

YÜKSEK YÜKSEK TEPELERE EV KURMASINLAR

Bu türkü ile kına gecelerinde oynamayan veya duygulanmayan azdır herhalde. Özellikle sözleri oldum olası içimde bir yerleri inceden sızlatır. Bu sözlerde ailesinden çok uzaklarda yaşamak zorunda kalmış bir kızın çaresizliği, özlemi, sitemi inceden bir duman gibi tüter. Aile bireylerini tek tek anarak yardım dilemesinde ki çaresizlik… Nasılda iç yakıcı.

Küçükken tatillerde gittiğimiz köyümüzde bu türkünün eşlik ettiği çok kına gecesine katıldım. O kına gecelerinde garipliği çok belli bazı gelinler için dağ köylerinde geldiği söylenirdi kulaklara fısıltıyla. Normal bir evlilik yapma şansı olmayan fakir veya engelli kimselere dağ köylerinden, fakirin de fakiri olarak gelen bu gelinler için, bir daha ailesinin yanına gidebilmek, onları görebilmek hayaldi. Zaten kadının değerinin belli olduğu köylerde bu gelinlerin çaresizliklerini ve garipliklerini bir düşünün. Koruyanı ve arkası olmayan yalnız, çaresiz, bir başına, garip bu kadıncıklar her hareketlerinde belli ederlerdi kendilerini.

Sonra bu evliliklerin benzerlerine başka yerlerde de şahit oldum. Buradaki evliliklerde tercih edilen çaresizler! , Doğu’daki fakir köylerden başlık parası ile alınan küçücük kızlardı.

Yarım böyle bir evliliği anlatan etkileyici bir film. Ege’de bir köyde üzüm bağları olan hali vakti yerinde bir aile zekâ engelli oğulları için, fakir bir köyden küçük yaşta bir gelin getirirler. Doğunun fakir ve uzak köylerinden birinde hayvancılık yapan babasına yardım eden Fidan aynı zamanda yetim iki kardeşini de büyütmektedir.15 yaşında ki Fidan kendisinden 20 yaş büyük ama zekâ yaşı ancak 7 -8 yaşında olan Salih ile evlendirilir. İki yarımın evlilikleri iki oyun arkadaşı çocuk kıvamında ilerler.

Nikâhları kıyılırken Salih’in telaşı kendisine söz verilen akıllı telefona bir an önce kavuşmak iken, Fidanın haleti ruhiyesi korku ve tedirginlik. Bu korku ve tedirginliği yüz ifadesiyle 13 yaşındaki oyuncu Ece Tatay etkileyici bir performansla veriyor. Özellikle Salih’in annesi rolünde ki Hülya Böcekli’nin oyunculuğu çok iyi. Yaz dizilerinde gördüğümüz, takma kirpikli, rujlu, badana yapar gibi fondöten sürmüş, mini etekli köy kızlarının (!) yanında Ece Tatay,  güneşten yanmış doğal ve makyajsız yüzü, incecik silueti ve sahici şivesi ile o kadar duru, güzel ve gerçek ki. Diğer yan oyuncular da aynı oranda doğal ve sahici.

Film birçok festivalde ödül almış olmasına rağmen bazı eleştirmenlerden olumsuz geri dönüşümler de almış. Teknik eleştirilerin yanında aldığı en büyük eleştiri, çocuk evliliklerine dikkat çekmesi gerekirken tam tersine, bir çocuk evliliği güzellemesi olduğu yönünde. Hem fikir olunan konu oyunculukların iyi olması. Sinematografi, senaryo, film müziği vb. teknik eleştiriler uzmanların anlayacağı bir konu ama ben müziklerini de sevdim

Ben çocuk evliliği güzellemesi olduğu eleştirisine katılmıyorum. Çocuk evliliği konusunu kanırtmadan satır arasında naif bir dille veriyor. Meseleyi anlatmak için ille kışkırtma yapmak, iç karartmak gerekmiyor bence. Evet, çocuk gelinler bu filmdeki gibi rahat şartlarda yaşamıyor çoğunlukla. Maalesef çok daha ağır ve insanlık dışı durumlara maruz kalıyorlar. Ama bu filmde çocuk gelinden daha farklı bir hikâye söz konusu. Toplum tarafından eksik görülen iki insanın bilinçsiz olsa da, birbirini tamamlama çabası.

Çocuk evlilikleri konusunda söyleyecek sözlerim var elbet ama o başka bir yazı konusu.

Filmde alt metinde anlatılan bir başka konu daha var. Zekâ özürlü bir evlada sahip anne babanın çözüm arayışı. Engelli annelerinin en çok üzerinde düşündüğü konu kendilerinin ölümünden sonra çocuklarına ne olacağı. Böyle bir evlat olan Salih’in anne babası da kendilerince insani bir çözüm bulmuşlar. Salih ile Fidan’ın evlilikleri gerçek bir evlilikten çok iki çocuğun oyun arkadaşlığı. Bunu en güzel anlatan ise, kış için kurutulup hazırlanan erzakları ziyan edeceklerini akıllarına bile getirmeden, birbirlerine su sıkarak oynadıkları sahne. Aile Fidan’a da kendi evlatları gibi davranıyorlar. Memleketinde kalsa daha iyi bir hayatı olması mümkün görünmeyen yetim Fidan’ı bir nevi evlatlık alıyorlar. Ve aslında annenin bir sahnede dile getirdiği gibi “dert birken iki oluyor”.

Tabi engelli bir bireyin sorumluluğunu kendi isteği dışında zavallı bir kızcağıza bırakmak ne kadar etik? Buda diğer bir soru ama zaten kadına soran kim?

Yani mesele o kadar basit değil.

Filmi sevdim. Naif, zaman zaman tebessüm ettiren bazen da inceden bir yerleri sızlatan sahici bir film.

Fidan’ın da racona uyup kayınvalidesini çekiştirdiği sahne favorim oldu. Ne kadar küçük ve cahil de olsa kadın kişisinin, erkek üzerindeki etkisi hemcinslerimle gurur duymama sebep olsa da, bir yandan da tırsmadım değil.

Bence iki yar1mdan, bir Film!  olmuş…