BURASI SOSYAL MEDYA

BURADA GÖRGÜ KURALLARINA LÜZUM YOK ... mu ?

SOSYAL MEDYA

“Mirim bizim zamanımızda Beyoğlu’na en güzel elbiseler giyilmeden çıkılmazdı. Hanımefendiler şık şıkıdım tayyörlerini giyer dantel eldivenler, tüllü şapkalar takarlardı. Biz de Grand tuvalet onlara eşlik ederdik. Taş plaklarda Müzeyyen Senar, Münir Nurettin dinlerdik”  diye anlatan amcalar yerini yeni nesle bıraktı.

“Biz sokaklarda oynayan son nesildik. Çember çevirir ip atlardık. Kilimleri kaldırıma serer evcilik oynardık. İlk cep telefonunu amcam almıştı. Sahra telefonu gibi antenli falan, kocaman bir şeydi. Dünyanın parasını verdiydi “ diyen nesil daha 20 sene öncesini anlatırken tarih öncesinden kalma muamelesi görür oldu.

Daha yeni yeni oturmaya başlarken ekran kaydırarak akıllı telefon öğrenen nesil, sanal dünyalarında yaşar, mutlu mesut sosyal medyada boy gösterirken beklenmedik bir şey oldu.

“Aha ekranı kaydırıp telefonu açtım”  diye sevinç çığlığı anlatan amcalar teyzeler birden feysbuk(!) u işgal ettiler.”Aslan yeğenim”, “teyzesinin kuzusu” ,“hanimiş benim oğluşum” diye yorum yazarak, gençleri yerin dibine batırıp renkten renge soktular bu teknolojik işgalciler!

Haliyle yaşam alanlara daralan “Homo Zappiens’ler”   yeni sosyal medya mecralarına göç ettiler. Buralarda Dijital göçmenler den kurtulduklarını düşünürken Dijital melezler ” naber? Bak biz de geldik “  diye cee!  Yaptılar “cyber kids’lere”.

Bu çekişmenin en renkli atışmalarını daha yakın zamanlarda Twitter de gördük. Özgüvenlerini küstahlık boyutuna taşıyan  cyber kids’ler  #30YaşÜstüTwitterdanDefolsun diye heştek!  Açtı. Onların ataklarına 30 yaş üstü teknoloji melezleri  #ErgenlerTivitirdenGitsin  diye karşılık verdiler. ”Siz doğmadan biz buralarda tivitleşiyorduk, siz gidin instagramda dudak büzüp tepeden resim çekin, bak harçlığınızı keseriz görürsünüz “ yollu azarladılar. Aralarında ki farkı Twitter yazışlarındaki fark en güzel şekilde anlatıyordu.

Hâsılı kelam artık sosyal medya hayatımızın bir gerçeği, olmazsa olmazı oldu. İyi de oldu.

Popüler kullanımından bağımsız olarak sosyal medya oldukça etkili bir mecra. Artık geleneksel medya oldukça biçim değiştirdi. Eşik bekçileri denetiminde kâğıda basılan geleneksel medyanın yakın gelecekte tamamen dijitalleşmesi öngörülüyor.     Ekran başında oturup haberler beklenen günler çok geride kaldı. Artık her an her yerde habere ulaşmak mümkün. İki saat içinde haberler eskiyor ki; nerde kaldı yarın sabah çıkacak gazeteleri beklesin insanlar.

Geleneksel medyadaki tek taraflı bilgi akışı yerine sosyal medya çift taraflı bilgi akışını sağladı. Artık okuyucu veya izleyiciler sadece haber tüketen değil aynı zamanda üreten konumunda. Tek kaynaktan akan bilgilerin yüzlerce bazen binlerce kaynaktan iletilmesi bilginin kontrolünü zorlaştırdı. Hakikatin er geç ortaya çıkmak gibi kötü bir huyu vardır “ önermesi artık çok daha kısa sürelerde gerçekleşir oldu.

Kişiler ve ülkeler kıtalar arasındaki mesafeler kalktı. Artık dünyanın her yanına saniyeler içinde ulaşarak bilgi alışverişi yapabiliyoruz. Eskiden ulaşılması yıldızlar kadar uzak görünen yıldızlar (!)  artık bir tık kadar yakın.

Sanal bile olsa sosyal bir alan olduğu için de, insanların bir arada yaşamasını kolaylaştıran, düzen getiren sosyal kurallar ve normlar oluşması gerekti haliyle. Ama birbirinden tamamen farklı değer yargılarına kültürel birikimlere sahip, farklı kuşaktan hatta farklı coğrafyalardan, farklı dil ve dinlerden olan insanların ortak değerler, kurallar, normlar belirlemesinin zorluğu da ortada.

Ortak birçok noktaya sahip toplumlarda bile geleneklerin, kuralların oluşması, toplumsal mutabakatla kabul edilip içselleştirilmesi, kuşaklar arasında devredilmesi nesiller ve yıllar alırken bunun sanal ortamlarda gerçekleştirilmesini kısa sürelerde beklemek çok gerçekçi görünmüyor.

Ama bu kuralsızlığın açmazlarını zararlarının da hepimiz farkındayız.

Aslında oldukça yararlı olan sosyal medya mecraları bilinçsiz kullanımla bir çöplüğe dönüşüyor.

Hele de gerçek hayatında toplum baskısı yüzünden kendine çeki düzen vermek zorunda kalan insanlar, gerçek kimliklerinden sıyrılıp sanal isim ve resimlerin arkasında, her türlü baskıdan azade, tabiri caizse tam bir mahalle kabadayısı gibi terör estirir oldular.

Sosyal kompleksler, kişisel açmazlar, vıcık vıcık görgüsüzlüklerle küstahça sergilenir oldu. Trollerden bahsetmiyorum burada. Normal hayatta hemen etrafımızda yakınımızda olan, aynı ortamlarda alışveriş ettiğimiz, aynı merdivenlerden çıktığımız, aynı parklarda oturduğumuz normal sıradan insanlar. Paylaşımların altındaki yorumlara biraz göz atmak bile ne dediğimin anlaşılmasına yeterlidir diye düşünüyorum.

İşin suç boyutunu oluşturan taciz, sanal zorbalık, kişisel hayatın gizliliğini ihlal, virüsler, korsan yazılımlar aracılığıyla yayılan kötü niyetli içerikler elbette ki güvenlik güçlerinin görev alanı.

Ama günlük hayatımızdaki sosyal medyada görgü kurallarına normlara şiddetle ihtiyaç duyulduğu da bir gerçek. Bunlar otokontrol mekanizmalarının devreye sokulmasıyla, sosyal ödül ve ceza uygulamalarıyla mümkün olacaktır.

Normal hayattaki değişimlere ayak uydurmakta zorlanan insanların hızla değişen, yenilenen, hatta anında eskiyen dijital alanda bunları kısa sürede gerçekleştirmesi de o oranda zor ama yine de mümkün.

Herhalde burada en büyük görev dijital yerlilerle dijital göçmenler arasında bir geçiş nesli olan dijital melezlere düşüyor. Her iki kuşağın davranış kalıpları hakkında bilgi sahibi olan, her iki kuşağa ait davranış özellikleri gösteren melezler bu konuda daha yetkin ve zannedersem de bu konularda daha gönüllü. ”De ayrı yazılı” hatırlatmaları bir espriye dönüşse de, aslında etkili oldu ve yazım kurallarına daha dikkat eder olduk.

Ne dersiniz bu görgü kurallarını tespit ederek mi başlasak işe.

Mesela büyük harf kullanmanın normal hayatta karşıdaki kişiye bağırmak anlamına gelmesi gibi… J J J

Hamiş  ( Dijital yerli, dijital göçmen kavramlarını ilk defa Marc Prensky ortaya atmıştır.)