1 Ocak 2018 Pazartesi

BEN KİMİM ? (ETKİLİ İLETİŞİM)


           JOHARİ PENCERESİ


BEN KİMİM

ETKİLİ İLETİŞİM: JOHARİ PENCERESİ

Doğu edebiyatında aptallığı anlatmak için kullanılan bir tabir vardır ”Hebenneka gibi”. Kimdir bu Hebenneka?

Vakti zaman da ahmaklığı ile meşhur Hebenneka isimli bir adamcağız varmış. Tüm gün boynunda bir çanla gezer, gece yatarken bile boynundan o çanı çıkarmazmış. Soranlara da “bu çan kendimi bulmam için, ben o çanın sesiyle kendimi kaybetmiyorum diyormuş”

Bir gün muzip adamın biri, gece uyurken Hebennekanın boynundaki çanı çıkarıp kendi boynuna asmış. Sabah uyanan Hebenneka çanı boynunda bulamayınca panikle bağırmaya başlamış. Onun sesini duyan muzip adam gelip karşısına geçmiş. Zavallı Hebenneka elini tekrar boynuna götürmüş sonrada karşısındaki adamın boynunda sallanan çana bakmış. Şaşkın şaşkın mırıldanmış

-İyi de sen ben isen, ben kimim?

***

Peki, biz kimiz? Kendimizi ne kadar tanıyoruz? Kendimizi tanımanın yolu yöntemi var mıdır?

Hayat kalitemizi önemli ölçüde arttıran etkili iletişim temeli kişi içi iletişimdir. Diğer bir ifadeyle kişinin kendini tanıması, öz benliğinin farkında olmasıdır. Eğer kişi neyi neden yaptığının farkındaysa ve davranışlarını açıklaya biliyorsa kendisi hakkında bilgi sahibidir.

İnsanın kendisini tanıması için geliştirilen Johari penceresi, kişinin kendisi hakkında bilgi sahibi olması ve farkındalık kazanması için faydalı bir yöntemdir.

Johari penceresine göre insan birbiriyle etkileşim içinde olan dört farklı benlikten meydana gelir. Bu? Özellikleri hakkında bildiklerini ortaya koyması, bilmedikleri hakkında da öğrenerek geliştirmesi açısından yol göstericidir.

Johari penceresine göre kişi benliği dört alandan oluşur

Açık benlik(açık alan)

Görünmeyen (karanlık)benlik(kör alan)

Gizli benlik(gizli alan)

Bilinmeyen benlik(bilinmeyen alan)

*** 

Açık benlik:

Bu alan kişinin kendisi hakkında bildiği ve paylaşmaya hazır olduğu bilgileri içerir. Duyguları düşüncelleri motivasyonları heyecanları vb bilgilerdir bunlar. Bu benliğin bir parçasını da dışarıdan görünen diğer kişilerinde bildiği benliktir. Boy bos, isim, kimlik, dini inanış, politik görüş vs. Kişi bu alanı ne kadar fazla büyütürse o kadar etkili iletişim sağlar. İnsan rahat ettiği destekleyici davranışlar gördüğü ortamda kendini daha rahat ifade etme eğilimindeyken, rahatsız olduğu ortamlarda kendini kapatma eğilimindedir. Etkili iletişim açısında kişinin kendisi hakkında bilgi edinilmesine izin vermesi ve paylaşımda bulunması bu alanı genişletecektir.

***

Görünmeyen (karanlık)benlik

Bu alan başkalarının bildiği, ama kişinin kendisi hakkında farkında olmadığı benliktir. Etkili iletişim için bu alanın mümkün olduğunca küçültülmesi gerekir. İnsan kendini ne denli iyi tanıdığını zannederse zannetsin yinede farkında olmadığı davranışları olabilir.

Mesela kızdığı zaman nasıl tepkiler verdiği, saldırgan davranışlar sergileyip sergilemediği, meseleyi kişiselleştirip kişiselleştirmediği, etrafa zarar verme veya pasif saldırgan davranışlarda bulunup bunmadığı gibi durumlar konusunda dışarıdan nasıl göründüğünü öğrenmesi, davranış kontrolü sağlaması ve davranışların yönetebilmesi açısından önemlidir.

Kişiler için bu alanın merak konusu olması gerekir. Zira kişi kendisini zannettiği gibi görünmüyor olabilir. Mesela kendisini tutumlu zannederken cimri, sabırlı zannederken, kinci, açık sözlü zannederken patavatsız olarak algılanabiliyor olabilir.

Bu alanda kişi ne kadar bilgi toplarsa ve başkalarını kendisi hakkındaki düşüncelerini öğrenmeye istekli ve açık olursa o denli kaliteli iletişim imkânı bulur.

***

Gizli benlik

Kişinin kendisinin bildiği ama başkalarının bilmediği yönleridir. Rahatsız olduğu konular, sorunları, deneyimleri, bilgileri vs. bu alandır. Maddi sorunları, eşi ile sorunları, çocuğunun hastalığı, ailesi ile ilgili durumları gibi durumlarda, bu alanı ne kadar açıp açmayacağı kişinin kendi belirlediği bir seçenektir.

Bu konuda insanlar genel olarak farklı davranışlar gösterirler.

Bazıları bu yönlerini kesinlikle açıklamazken, bazıları herkesle paylaşabilir. Ama en rahatsız edici olanı kendi gizli bilgilerini saklarken, başkalarının bu bilgilerini çeşitli şekiller de öğrenmeye çalışan kimselerdir.

Bu davranışlardaki temel sorun kişilerin bu bilgileri kiminle ne kadarını paylaşacağı konusunda bir karara varamamış olmasıdır. Başarılı kişisel iletişim, kişinin gizli bilgilerinin ne kadarını, kiminle paylaşacağını bilmesidir. Bu kişiler ileri zamanlar da zarar görmeyeceği kadar bilgi paylaşmakta ve karşıdan da o düzeyde paylaşım beklemektedir.

***

Bilinmeyen benlik

Kişinin kendisinin ve başkalarının da bilmediği alanıdır. İnsanın kendi kendisini tam anlamıyla tanıyabilmesi mümkün olmadığı için bu yön hep var olacaktır.

“Kimse sınanmadığı günahın masumu değildir” görüşünce insanın yaşamadığı başına gelmediği sürece nasıl davranacağını bilemediği şeyler olacaktır. Bir yakınını kaybetmek, beklemediği imkânlara sahip olmak, beklenmedik bir haksızlıkla ya da yıkımla karşılaşmak gibi durumlarda kişinin kendisinin bile tanımadığı yönleri gün ışığına çıkabilir. Kişinin henüz keşfetmediği, derinlerde yaşayan korkular, istekler, belirleyemediği güdüler, karşılaşacağı fiziksel durumlar, uygun koşullar ve olaylar oldukça bilgi edinilmesi mümkün olacaktır. Yani insan yaşadıkça bazı şeyleri görecektir.

Hipnoz, psikolojik testler ve rüyalar bu alanın keşfedilmesinde ipuçları verebilir.

Tüm bu bilgilerin işlenmesi ve ortak bir nokta etrafında birleştirilmesi ile kişinin kendini tanıması mümkün olacaktır…

 

KENDİNİ TANIMA YÖNTEMLERİ

-Kişinin Kendini Analiz Etmesi

Johari penceresi kişinin kendini tanıması ve farkındalığını geliştirmesi için önemlidir.

Kişinin tüm dikkatini kendine vererek kendisiyle ilgili bilgileri öğrenebilme becerisini

Geliştirebilmesi, kendisine ilişkin fiziksel ve duygusal tepkilerini içsel ipuçlarıyla

Analiz etmesi için aşağıdaki aşamaların da uygulanması etkili olmaktadır:

-Kendi kendine sorular sormak: Kişinin kendi kendine “ben kimim?”

Sorusunu sorarak buna yanıtlar araması kendinin farkındalığını arttırması için bir

Başlangıç olabilir. Ancak bu soruya verdiği yanıtlar hep olumlu olmak zorunda

Değildir, olumsuz yanıtların da bulunması gerçeklerin itiraf edildiğini gösterir.

Yanıtların verilmesinde kültürel öğrenmelerin etkisi hissedilir. Kişinin kendi hakkında

Güçlü ya da zayıf olduğu özelliklerini ifade etmesinde diğer kişilerin davranışları,

Oldukça önemlidir.

-Duygularını tanımlamak: Kişinin kendi duygularının farkında olabilmesi

İçin kendisini rahatsız ve mutsuz hissettiği ortamlarda, olumsuz duyguları ihmal

Etmeden (o duygusal an sırasında) ne hissettiğini (kızgınlık, öfke, üzüntü, utanç vb.)

Belirlemesi gereklidir. Aynı zamanda kişinin duygularını tanımlarken kendisine yalan

Söylememesi ve savunucu bir tutum içinde girmekten kaçınmaya dikkat etmesi

Gerekir.

-Diğer kişilerin verdikleri ipuçlarını incelemek: Kişinin diğer kişilerin bakış

Açısından kendisini öğrenmesi oldukça objektif bilgiler edinmesini sağlar. Kişilerarası

Etkileşimlerde kişiler birçok zaman birbirleri hakkında yorumlar yapar, çeşitli

Yargılara varırlar. Bu ifadeler kişinin kendisi hakkında bir yol göstericidir. Diğer

Kişilerin sizin davranışlarınıza ya da ifadelerinize yönelik olarak verdikleri tepkileri,

Yanıtları ya da davranış biçimlerini algılamak için bir radar sistemi oluşturmak

Etkilidir. Diğer kişilerden kendisiyle ilgili farkında olarak ya da farkında olmadan

İlettikleri bilgileri toplamak ve öğrenilen bu bilgileri kendi kendisine sınamak etkili

Olacaktır. Örneğin, çok hızlı konuştuğunuz konusunda birçok kişi sizi uyarıyorsa, bu

Durumda konuşma hızınızda düzeltilmesi gereken bir durum söz konusudur. Bunun

Üzerine yoğunlaşmak gerekli olabilir. Arkadaşlarınız size olayları çok fazla

Büyüttüğünüzü söylüyorsa bu konuda kendinizi geliştirmeye odaklamak ilişkilerinizin

Daha olumlu olması için yardımcı olabilir.

-Geribildirim almak: Kişilerarası ilişki kurduğunuz kişilere çeşitli durumlarda

Kendinizle ilgili sorular sorarak diğer kişilerin sizi değerlendirmesini sağlayın. Bu

Değerlendirmelerde söylenilen ya da ima edilen birçok özelliği savunucu olmadan

Dinleyerek net olarak tanımlayın. Kişinin kendini algılayabilmesi için diğer kişilerin

Tuttukları aynaların önemi büyüktür. Bu aynaları görmezden gelmek kişisel gelişimi

Olumsuz etkileyebileceği gibi kişilerarası ilişkilerde de sorun yaşanmasına neden

Olmaktadır.

-Kendi hakkında bilgi aramak: Kişinin kör bölgesini geliştirmesi kendi çabaları ile

Kendi hakkında bilgi edinmesine bağlıdır. “Bana beni anlatır mısın?”, “benim

Hakkımda ne düşünüyorsun?” gibi sorularla diğer kişilerden bilgi alarak kişi kendi

Hakkında bilmediği yönlerini geliştirebilir. Alınan bilgiler içinde negatif

Değerlendirmeler var ise, bu negatifleri geliştirme yönünde adım atmalıdır.

-Farklı yönlerini bulmak: Diğerleri ile kişinin kendisi hakkında konuşmalar yapması

Sonucunda birçok farklı kişi varmış gibi bir izlenim ortaya çıkabilir. Komşular başka

Bir yönünüzü, ebeveynler başka bir yönünüzü, arkadaşlar başka bir yönünüzü ortaya

Koyabilir. Önemli olan kişinin kendisi hakkında öğrendiklerini ortak bir nokta

Etrafında birleştirerek değerlendirmesidir


21 yorum:

  1. Emeğine sağlık cam güzeli, ne kadar ilginç ve faydalı bilgilerdi. Hepsini bir solukta okudum ve okurken çok düşündüm, sanıyorum insan kendini belli bir yaşa gelene kadar (o yaş da insandan insana değişebilir)yani belli bir olgunluğa erişine kadar kendini tanımıyor, ben şu anda kendimi çok iyi tanıdığımı sanıyorum ama bilinmeyen benliğim de varmış. İşte o kötü:( şu bizi idare edenler hiç bilmiyorlar kendilerini ha...birinin onlara söylemesi lazım. Ama söylüyoruz inanmıyorlar ya, bir de bizi suçluyorlar:(

    YanıtlaSil
  2. Bilinmeyen benliğimi bir hayli merak ettim.
    Dün akşam Black Mirror adlı bir dizinin bölümlerini izliyordum; insan öldürmenin bilincindeki bir kadın kendini ve kariyerini korumak pahasına aynı gün 3 cinayet işledi, günün sonunda artık gözyaşları ıslatıyordu yanaklarını...
    Bu; bilinmeyen benliğe bir örnek. Bu şekilde, hayatımızı alt üst edebilecek durumlarla karşılaştığımızda içimizden nasıl bir canavar çıkabileceğini bilmiyoruz ve bu bayağı ürkütücü...
    Güzel bir yazı olmuş, ben de bir çırpıda okudum :)

    YanıtlaSil
  3. "bücürükveben"
    Bazen en kolay zannettiğimiz şey en zor olabiliyor.En çok tanıdığımızı zannettiğimiz kimse en az tanıdığımız çıkabiliyor.İnsanın kendini tanıması yıllar alıyor.
    Johari penceresi bu konuda güzel bir yöntem.Bu konuya devam edeceğim inşallah :))

    YanıtlaSil
  4. "Feri Peri"
    Evet gerçekten de bilmiyoruz.İnsan çevreyi tanımak için gösterdiği çabayı kendini tanımak için göstermiyor aslında.
    Baksanıza Astronomi ne kadar eskiye dayanan bir bilim dalı ama Psikoloji neredeyse daha bu yüzyılda dilim dalı haline geldi.

    YanıtlaSil
  5. paylaşımlarınızı çok beğendim

    YanıtlaSil
  6. "hunilianne"
    Teşekkür ederim.Tanıştığımıza sevindim 😇😊

    YanıtlaSil
  7. Bilinçli halimizle bilinçaltımız arasında fark var.Bu ikisini uyumlandırabilmek,farkındalık oluşturmak önemli gerçekten.Güzel bir farkındalık yazısıydı.Teşekkürler :)

    YanıtlaSil
  8. Çok detaylı ve güzel bir paylaşım olmuş, son zamanlarda kendi psikolojimi tanımaya ve yönlendirmeye çalışıyorum. Sizin yazılarınız da öncülük ediyor bu süreçte ve okudukça insan psikolojisinin ne kadar karmaşık bir yapıya sahip olduğunu daha iyi anlıyorum :)

    YanıtlaSil
  9. "Daha Mutlu Yaşam"
    Evet en çok merak ettiğim konulardan biri de bilinçaltı.Oldukça kompleks bir varlık insan.Farkına varmakla çözüme bir adım atılıyor.Ve çabalamak gerekiyor.
    Katkınız için teşekkür ederim :))

    YanıtlaSil
  10. "Mücahit Dogan"
    İnsan ne büyük bir dünya değil mi? Keşfetmekle bitmiyor.Okudukça ne çok şey varmış,acaba daha neler var? duygusu oluşuyor insanda :))
    Keşif maceranız da başarılar dilerim :))

    YanıtlaSil
  11. çok zor yaaa o zaman kendimizi tanımak he :)

    YanıtlaSil
  12. "Deeptone"
    Eh kolay değil.😯 Ama düşünsene,insanın kendi bilmediği yönlerini keşfetmesi ne heyecanlı 😉Sonra benliğimizin bize ufak tatlı sürprizler yapması falan 😆😉😁

    YanıtlaSil
  13. daha önce demiştin sen bana, kanlı vahşetli olmayan korku filmleri diye, aklıma geldikçe sölerim, örneğin, poltergiest, soldaki son ev, orphan, sen isteyince söle bana, daha yazarım iyilerden :)

    YanıtlaSil
  14. "Deeptone"
    Sağolasın deep,önerilerin makbule geçti 😇izlerim ki bu filmleri 😈

    YanıtlaSil
  15. Anaokulu ögretmenligi egitimi sirasinda kisaca görmüstük bu konuyu. Güzel bir yazi olmus 😊

    YanıtlaSil
  16. Sabah sabah uzun yazı okumayı sevmem fakat öyle güzel ve merak uyandırıcı yazmışsınız ki tek solukta okudum, elinize sağlık. :)

    YanıtlaSil
  17. "Derya"
    Evet genelde psikoloji derslerinde anlatılan bir konu. Beğenmenize sevindim

    YanıtlaSil
  18. "Sinan ACAR"
    Teşekkür ederim.Evet insanın kendini tanıma süreci aslında enteresan bir süreç.

    YanıtlaSil
  19. harika bir akış,harika bir konu.
    hemen izlemeye ve takibe aldım sayfayı.
    ellerinize ve emeğinize sonsuz sağlık...
    sevgiyle kalın =))))

    YanıtlaSil
  20. "melissa akpınar"
    Hoş geldiniiz.Teşekkür ederim.Beğenmenize sevindim :))

    YanıtlaSil
  21. Teşekkürler bilgiler için efendim :)

    YanıtlaSil