BEN
KİMİM
ETKİLİ
İLETİŞİM: JOHARİ PENCERESİ
Doğu
edebiyatında aptallığı anlatmak için kullanılan bir tabir vardır ”Hebenneka
gibi”. Kimdir bu Hebenneka?
Vakti
zaman da ahmaklığı ile meşhur Hebenneka isimli bir adamcağız varmış. Tüm gün
boynunda bir çanla gezer, gece yatarken bile boynundan o çanı çıkarmazmış.
Soranlara da “bu çan kendimi bulmam için, ben o çanın sesiyle kendimi
kaybetmiyorum diyormuş”
Bir gün
muzip adamın biri, gece uyurken Hebennekanın boynundaki çanı çıkarıp kendi
boynuna asmış. Sabah uyanan Hebenneka çanı boynunda bulamayınca panikle
bağırmaya başlamış. Onun sesini duyan muzip adam gelip karşısına geçmiş.
Zavallı Hebenneka elini tekrar boynuna götürmüş sonrada karşısındaki adamın
boynunda sallanan çana bakmış. Şaşkın şaşkın mırıldanmış
-İyi de
sen ben isen, ben kimim?
***
Peki, biz kimiz?
Kendimizi ne kadar tanıyoruz? Kendimizi tanımanın yolu yöntemi var mıdır?
Hayat
kalitemizi önemli ölçüde arttıran etkili iletişim temeli kişi içi iletişimdir.
Diğer bir ifadeyle kişinin kendini tanıması, öz benliğinin farkında olmasıdır.
Eğer kişi neyi neden yaptığının farkındaysa ve davranışlarını açıklaya
biliyorsa kendisi hakkında bilgi sahibidir.
İnsanın
kendisini tanıması için geliştirilen Johari penceresi, kişinin kendisi hakkında
bilgi sahibi olması ve farkındalık kazanması için faydalı bir yöntemdir.
Johari
penceresine göre kişi benliği dört alandan oluşur
Açık benlik(açık alan)
Görünmeyen (karanlık)benlik(kör alan)
Gizli benlik(gizli alan)
Bilinmeyen benlik(bilinmeyen alan)
***
Açık benlik:
Bu alan
kişinin kendisi hakkında bildiği ve paylaşmaya hazır olduğu bilgileri içerir.
Duyguları düşüncelleri motivasyonları heyecanları vb bilgilerdir bunlar. Bu
benliğin bir parçasını da dışarıdan görünen diğer kişilerinde bildiği benliktir.
Boy bos, isim, kimlik, dini inanış, politik görüş vs. Kişi bu alanı ne kadar
fazla büyütürse o kadar etkili iletişim sağlar. İnsan rahat ettiği destekleyici
davranışlar gördüğü ortamda kendini daha rahat ifade etme eğilimindeyken,
rahatsız olduğu ortamlarda kendini kapatma eğilimindedir. Etkili iletişim
açısında kişinin kendisi hakkında bilgi edinilmesine izin vermesi ve paylaşımda
bulunması bu alanı genişletecektir.
***
Görünmeyen (karanlık)benlik
Bu alan
başkalarının bildiği, ama kişinin kendisi hakkında farkında olmadığı benliktir.
Etkili iletişim için bu alanın mümkün olduğunca küçültülmesi gerekir. İnsan
kendini ne denli iyi tanıdığını zannederse zannetsin yinede farkında olmadığı
davranışları olabilir.
Mesela kızdığı
zaman nasıl tepkiler verdiği, saldırgan davranışlar sergileyip sergilemediği,
meseleyi kişiselleştirip kişiselleştirmediği, etrafa zarar verme veya pasif saldırgan
davranışlarda bulunup bunmadığı gibi durumlar konusunda dışarıdan nasıl
göründüğünü öğrenmesi, davranış kontrolü sağlaması ve davranışların yönetebilmesi
açısından önemlidir.
Kişiler
için bu alanın merak konusu olması gerekir. Zira kişi kendisini zannettiği gibi
görünmüyor olabilir. Mesela kendisini tutumlu zannederken cimri, sabırlı zannederken,
kinci, açık sözlü zannederken patavatsız olarak algılanabiliyor olabilir.
Bu alanda
kişi ne kadar bilgi toplarsa ve başkalarını kendisi hakkındaki düşüncelerini
öğrenmeye istekli ve açık olursa o denli kaliteli iletişim imkânı bulur.
***
Gizli benlik
Kişinin
kendisinin bildiği ama başkalarının bilmediği yönleridir. Rahatsız olduğu
konular, sorunları, deneyimleri, bilgileri vs. bu alandır. Maddi sorunları, eşi
ile sorunları, çocuğunun hastalığı, ailesi ile ilgili durumları gibi
durumlarda, bu alanı ne kadar açıp açmayacağı kişinin kendi belirlediği bir
seçenektir.
Bu konuda
insanlar genel olarak farklı davranışlar gösterirler.
Bazıları
bu yönlerini kesinlikle açıklamazken, bazıları herkesle paylaşabilir. Ama en
rahatsız edici olanı kendi gizli bilgilerini saklarken, başkalarının bu
bilgilerini çeşitli şekiller de öğrenmeye çalışan kimselerdir.
Bu
davranışlardaki temel sorun kişilerin bu bilgileri kiminle ne kadarını
paylaşacağı konusunda bir karara varamamış olmasıdır. Başarılı kişisel iletişim,
kişinin gizli bilgilerinin ne kadarını, kiminle paylaşacağını bilmesidir. Bu
kişiler ileri zamanlar da zarar görmeyeceği kadar bilgi paylaşmakta ve karşıdan
da o düzeyde paylaşım beklemektedir.
***
Bilinmeyen benlik
Kişinin
kendisinin ve başkalarının da bilmediği alanıdır. İnsanın kendi kendisini tam
anlamıyla tanıyabilmesi mümkün olmadığı için bu yön hep var olacaktır.
“Kimse
sınanmadığı günahın masumu değildir” görüşünce insanın yaşamadığı başına
gelmediği sürece nasıl davranacağını bilemediği şeyler olacaktır. Bir yakınını kaybetmek,
beklemediği imkânlara sahip olmak, beklenmedik bir haksızlıkla ya da yıkımla
karşılaşmak gibi durumlarda kişinin kendisinin bile tanımadığı yönleri gün
ışığına çıkabilir. Kişinin henüz keşfetmediği, derinlerde yaşayan korkular,
istekler, belirleyemediği güdüler, karşılaşacağı fiziksel durumlar, uygun
koşullar ve olaylar oldukça bilgi edinilmesi mümkün olacaktır. Yani insan
yaşadıkça bazı şeyleri görecektir.
Hipnoz,
psikolojik testler ve rüyalar bu alanın keşfedilmesinde ipuçları verebilir.
Tüm bu
bilgilerin işlenmesi ve ortak bir nokta etrafında birleştirilmesi ile kişinin
kendini tanıması mümkün olacaktır…
KENDİNİ TANIMA YÖNTEMLERİ
-Kişinin
Kendini Analiz Etmesi
Johari penceresi kişinin kendini
tanıması ve farkındalığını geliştirmesi için önemlidir.
Kişinin tüm dikkatini kendine vererek
kendisiyle ilgili bilgileri öğrenebilme becerisini
Geliştirebilmesi, kendisine ilişkin
fiziksel ve duygusal tepkilerini içsel ipuçlarıyla
Analiz etmesi için aşağıdaki
aşamaların da uygulanması etkili olmaktadır:
-Kendi
kendine sorular sormak: Kişinin kendi kendine “ben kimim?”
Sorusunu sorarak buna yanıtlar araması
kendinin farkındalığını arttırması için bir
Başlangıç olabilir. Ancak bu soruya
verdiği yanıtlar hep olumlu olmak zorunda
Değildir, olumsuz yanıtların da
bulunması gerçeklerin itiraf edildiğini gösterir.
Yanıtların verilmesinde kültürel
öğrenmelerin etkisi hissedilir. Kişinin kendi hakkında
Güçlü ya da zayıf olduğu özelliklerini
ifade etmesinde diğer kişilerin davranışları,
Oldukça önemlidir.
-Duygularını
tanımlamak: Kişinin kendi duygularının farkında olabilmesi
İçin kendisini rahatsız ve mutsuz
hissettiği ortamlarda, olumsuz duyguları ihmal
Etmeden (o duygusal an sırasında) ne
hissettiğini (kızgınlık, öfke, üzüntü, utanç vb.)
Belirlemesi gereklidir. Aynı zamanda
kişinin duygularını tanımlarken kendisine yalan
Söylememesi ve savunucu bir tutum
içinde girmekten kaçınmaya dikkat etmesi
Gerekir.
-Diğer
kişilerin verdikleri ipuçlarını incelemek: Kişinin diğer kişilerin bakış
Açısından kendisini öğrenmesi oldukça
objektif bilgiler edinmesini sağlar. Kişilerarası
Etkileşimlerde kişiler birçok zaman
birbirleri hakkında yorumlar yapar, çeşitli
Yargılara varırlar. Bu ifadeler
kişinin kendisi hakkında bir yol göstericidir. Diğer
Kişilerin sizin davranışlarınıza ya da
ifadelerinize yönelik olarak verdikleri tepkileri,
Yanıtları ya da davranış biçimlerini
algılamak için bir radar sistemi oluşturmak
Etkilidir. Diğer kişilerden kendisiyle
ilgili farkında olarak ya da farkında olmadan
İlettikleri bilgileri toplamak ve
öğrenilen bu bilgileri kendi kendisine sınamak etkili
Olacaktır. Örneğin, çok hızlı
konuştuğunuz konusunda birçok kişi sizi uyarıyorsa, bu
Durumda konuşma hızınızda düzeltilmesi
gereken bir durum söz konusudur. Bunun
Üzerine yoğunlaşmak gerekli olabilir.
Arkadaşlarınız size olayları çok fazla
Büyüttüğünüzü söylüyorsa bu konuda
kendinizi geliştirmeye odaklamak ilişkilerinizin
Daha olumlu olması için yardımcı
olabilir.
-Geribildirim
almak: Kişilerarası ilişki kurduğunuz kişilere çeşitli durumlarda
Kendinizle ilgili sorular sorarak
diğer kişilerin sizi değerlendirmesini sağlayın. Bu
Değerlendirmelerde söylenilen ya da
ima edilen birçok özelliği savunucu olmadan
Dinleyerek net olarak tanımlayın.
Kişinin kendini algılayabilmesi için diğer kişilerin
Tuttukları aynaların önemi büyüktür.
Bu aynaları görmezden gelmek kişisel gelişimi
Olumsuz etkileyebileceği gibi
kişilerarası ilişkilerde de sorun yaşanmasına neden
Olmaktadır.
-Kendi
hakkında bilgi aramak: Kişinin kör bölgesini geliştirmesi kendi çabaları ile
Kendi hakkında bilgi edinmesine
bağlıdır. “Bana beni anlatır mısın?”, “benim
Hakkımda ne düşünüyorsun?” gibi
sorularla diğer kişilerden bilgi alarak kişi kendi
Hakkında bilmediği yönlerini
geliştirebilir. Alınan bilgiler içinde negatif
Değerlendirmeler var ise, bu
negatifleri geliştirme yönünde adım atmalıdır.
-Farklı
yönlerini bulmak: Diğerleri ile kişinin kendisi hakkında konuşmalar yapması
Sonucunda birçok farklı kişi varmış
gibi bir izlenim ortaya çıkabilir. Komşular başka
Bir yönünüzü, ebeveynler başka bir
yönünüzü, arkadaşlar başka bir yönünüzü ortaya
Koyabilir. Önemli olan kişinin kendisi
hakkında öğrendiklerini ortak bir nokta
Etrafında birleştirerek değerlendirmesidir
Emeğine sağlık cam güzeli, ne kadar ilginç ve faydalı bilgilerdi. Hepsini bir solukta okudum ve okurken çok düşündüm, sanıyorum insan kendini belli bir yaşa gelene kadar (o yaş da insandan insana değişebilir)yani belli bir olgunluğa erişine kadar kendini tanımıyor, ben şu anda kendimi çok iyi tanıdığımı sanıyorum ama bilinmeyen benliğim de varmış. İşte o kötü:( şu bizi idare edenler hiç bilmiyorlar kendilerini ha...birinin onlara söylemesi lazım. Ama söylüyoruz inanmıyorlar ya, bir de bizi suçluyorlar:(
YanıtlaSilBilinmeyen benliğimi bir hayli merak ettim.
YanıtlaSilDün akşam Black Mirror adlı bir dizinin bölümlerini izliyordum; insan öldürmenin bilincindeki bir kadın kendini ve kariyerini korumak pahasına aynı gün 3 cinayet işledi, günün sonunda artık gözyaşları ıslatıyordu yanaklarını...
Bu; bilinmeyen benliğe bir örnek. Bu şekilde, hayatımızı alt üst edebilecek durumlarla karşılaştığımızda içimizden nasıl bir canavar çıkabileceğini bilmiyoruz ve bu bayağı ürkütücü...
Güzel bir yazı olmuş, ben de bir çırpıda okudum :)
"bücürükveben"
YanıtlaSilBazen en kolay zannettiğimiz şey en zor olabiliyor.En çok tanıdığımızı zannettiğimiz kimse en az tanıdığımız çıkabiliyor.İnsanın kendini tanıması yıllar alıyor.
Johari penceresi bu konuda güzel bir yöntem.Bu konuya devam edeceğim inşallah :))
"Feri Peri"
YanıtlaSilEvet gerçekten de bilmiyoruz.İnsan çevreyi tanımak için gösterdiği çabayı kendini tanımak için göstermiyor aslında.
Baksanıza Astronomi ne kadar eskiye dayanan bir bilim dalı ama Psikoloji neredeyse daha bu yüzyılda dilim dalı haline geldi.
paylaşımlarınızı çok beğendim
YanıtlaSil"hunilianne"
YanıtlaSilTeşekkür ederim.Tanıştığımıza sevindim 😇😊
Bilinçli halimizle bilinçaltımız arasında fark var.Bu ikisini uyumlandırabilmek,farkındalık oluşturmak önemli gerçekten.Güzel bir farkındalık yazısıydı.Teşekkürler :)
YanıtlaSilÇok detaylı ve güzel bir paylaşım olmuş, son zamanlarda kendi psikolojimi tanımaya ve yönlendirmeye çalışıyorum. Sizin yazılarınız da öncülük ediyor bu süreçte ve okudukça insan psikolojisinin ne kadar karmaşık bir yapıya sahip olduğunu daha iyi anlıyorum :)
YanıtlaSil"Daha Mutlu Yaşam"
YanıtlaSilEvet en çok merak ettiğim konulardan biri de bilinçaltı.Oldukça kompleks bir varlık insan.Farkına varmakla çözüme bir adım atılıyor.Ve çabalamak gerekiyor.
Katkınız için teşekkür ederim :))
"Mücahit Dogan"
YanıtlaSilİnsan ne büyük bir dünya değil mi? Keşfetmekle bitmiyor.Okudukça ne çok şey varmış,acaba daha neler var? duygusu oluşuyor insanda :))
Keşif maceranız da başarılar dilerim :))
çok zor yaaa o zaman kendimizi tanımak he :)
YanıtlaSil"Deeptone"
YanıtlaSilEh kolay değil.😯 Ama düşünsene,insanın kendi bilmediği yönlerini keşfetmesi ne heyecanlı 😉Sonra benliğimizin bize ufak tatlı sürprizler yapması falan 😆😉😁
daha önce demiştin sen bana, kanlı vahşetli olmayan korku filmleri diye, aklıma geldikçe sölerim, örneğin, poltergiest, soldaki son ev, orphan, sen isteyince söle bana, daha yazarım iyilerden :)
YanıtlaSil"Deeptone"
YanıtlaSilSağolasın deep,önerilerin makbule geçti 😇izlerim ki bu filmleri 😈
Anaokulu ögretmenligi egitimi sirasinda kisaca görmüstük bu konuyu. Güzel bir yazi olmus 😊
YanıtlaSilSabah sabah uzun yazı okumayı sevmem fakat öyle güzel ve merak uyandırıcı yazmışsınız ki tek solukta okudum, elinize sağlık. :)
YanıtlaSil"Derya"
YanıtlaSilEvet genelde psikoloji derslerinde anlatılan bir konu. Beğenmenize sevindim
"Sinan ACAR"
YanıtlaSilTeşekkür ederim.Evet insanın kendini tanıma süreci aslında enteresan bir süreç.
harika bir akış,harika bir konu.
YanıtlaSilhemen izlemeye ve takibe aldım sayfayı.
ellerinize ve emeğinize sonsuz sağlık...
sevgiyle kalın =))))
"melissa akpınar"
YanıtlaSilHoş geldiniiz.Teşekkür ederim.Beğenmenize sevindim :))
Teşekkürler bilgiler için efendim :)
YanıtlaSil